kuzey ve doğu suriye özerk yönetimi ne demek?

</ref>

|sayım_nüfusu_tarihi = 2018-2021 tahmini |km2_yüzölçümü = 50.000 |yüzölçümü_dipnotu = ¹ |cctld = .sy |para_birimi_kodu = SYP |telefon_kodu = 963² |trafik_akışı = Sağ |ulusal_marş =Ey Reqîb"

² |latNS = N |latd = 37 |latm = 03 |longEW = E |longd = 41 |longm = 13 |bayrak_resmi=De facto SA-NES Flag.svg}} Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (KDSÖY)³⁴⁵⁶ ya da Rojava Özerk Yönetimi⁷⁸, Suriye'nin kuzeydoğu kesimindeki Suriye Kürdistanı'nda Arap, Çerkes, Kürt, Süryani⁹ ve Türkmenlerin¹⁰ yaşadığı, Ekim 2019 itibarıyla de facto özerk olan yönetim alanı. PYD tarafından bölgede önce özerk kantonlar, sonrasında federasyon ilan edilmiş; fakat hiçbiri Suriye hükûmeti¹¹ veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır. İsviçre'de ve birçok Avrupa ülkesinde temsilcilikleri vardır.¹²

İsim

"Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi" birçok farklı adla anılmaktadır. Suriye'nin kuzey bölgeleri için kullanılan isimler arasında "Suriye Kürdistanı" (), "Batı Kürdistan", (), "Güneybatı Kürdistan" () ve Rojava (Kürtçede batı) isimleri bulunmaktadır.¹³ Bölge Büyük Kürdistan'ın dört parçasından biri olarak belirtilir.¹⁴ Kuzeydoğu Suriye'deki Cezire ili çevresi Suriyeli Süryaniler tarafından Gozarto (), olarak adlandırılır ve tarihi Süryani vatanının parçası olarak görülür.¹⁵

17 Mart 2016'da bölgenin de facto yönetimi tek taraflı olarak federal bir hükûmetin kuruluşunu ilan etmiş ve Rojava - Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu adını kabul etmişlerdir. (; ; .^16171819

Bölgenin Aralık 2016'da güncellenen yönetim anayasası Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu (; ; ).^20212223 adını kullanmıştır.

6 Eylül 2018'de Suriye Demokratik Konseyi kararı ile bölge için Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (; ; ) adını Fırat, Afrin, Cezire bölgeleri ve Rakka, Münbiç, Tabka ve Deyrizor yerel sivil konseyleri için kullanmaya başlamıştır.²⁴²⁵²⁶

Yönetim, kimi kaynaklarda "Demokratik Özerk Yönetim" olarak da anılmaktadır.²⁷²⁸

Tarih

Suriye İç Savaşı sırasında, Suriye'deki Kürtler Suriye Kürt Ulusal Konseyi (KNC) adı altında 2011 yılının 26 Ekim'inde Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Erbil kentinde imzalanan anlaşmayla tek bir çatıda toplandı.²⁹ Önceleri KNC ile anlaşma sağlanamayınca bağımsız olarak hareket etme kararı alan PYD, Beşar Esad rejiminin Kürt bölgelerinden çekilmesi sonrasında KNC ile uzlaşmaya gitti. 12 Temmuz 2012'de PYD ve Suriye Kürt Ulusal Konseyi uzlaşmasıyla 12 Temmuz 2012 tarihinde Erbil'de Kürt Yüksek Komitesi'nin kuruluşu ilan edildi. Aynı yıl Kürt Yüksek Komitesi'nin yönetiminde Suriye'deki Kürt alanlarını yönetmek için PYD ve KNC'nin katılımıyla YPG kuruldu. YPG, 19 Temmuz 2012'de Kobani'yi, ertesi gün Afrin ve Derik'i ele geçirdi.

İç savaşta Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı mücadele veren bazı Arap ve Kürt gruplar, 8-9 Aralık 2015'te el-Malikiye'de düzenledikleri toplantının ardından 10 Aralık günü yapılan açıklamayla Suriye Demokratik Güçleri'nin siyasi kanadı olarak Suriye Demokratik Konseyi adlı 13 üyeli parlamentonun kurulduğunu duyurdu.³⁰³¹³² 12 Aralık'ta yapılan seçimde, Buğday Dalgası Hareketi lideri Heysem Menna ile Demokratik Toplum Hareketi lideri İlham Ahmed, parlamentonun eş başkanları olarak seçildi.³³³⁴

PYD ve birçok siyasi parti tarafından 16 Mart 2016 tarihinde de facto statüsünde federasyon ilan edildi. Kurulan federasyon Suriye'de bulunan Kürt kantonlarının ortak kararı ile deklare edilmiş ve kurulmuştur. Beşar Esad'ın kabul edilmeyeceğini açıklamasından sonra PYD Lideri Salih Müslim tarafından Suriye'de bağımsız devlet kurabileceklerinin resti çekilmiştir.

Oluşturulan Kuzey Suriye Federasyonu'nda eşbaşkanlardan biri Kürt diğeri Araplardan seçilmiştir. Meclis eşbaşkanlarına Cezire Kantonu eşbaşkanı Hediye Yusuf ve Tel Abyad Özerklik Yönetimi eşbaşkanı Mensur El-Selum getirildi. Eşbaşkanları 200 kişiden oluşan kurucu meclis seçti. Meclisin yürütme konseyi ise 31 kişiden oluşmuştur. Öte yandan Arap ve Türkmen Aşiretleri Birliği, yaptığı yazılı açıklamada, Suriye'nin kuzeyinde herhangi bir federasyonu kabul etmediklerini duyurdu.³⁵

Irak Bölgesel Kürt Yönetimi başkanı Mesud Barzani Suriye'de oluşacak Kuzey Suriye Federasyonu oluşumuna destek verdiklerini duyurdu.^{3637 38}

20 Ekim 2021'de Katalonya Parlamentosu Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ni resmen tanıdı ve Katalonya Parlamentosu, Rojava Özerk Yönetimi’ni resmen tanıyan ilk Parlamento oldu.

Ordu

Yönetimin silahlı kuvvetleri Suriye Demokratik Güçleri'dir. SDG'ye Kürt çoğunluklu Halk Koruma Birlikleri (YPG) önderlik etmektedir. YPG, 2004 Kamışlı Olayından sonra PYD tarafından kurulmuş, ancak ilk olarak Suriye İç Savaşı'nda aktif olmuştur.

Nüfus

2020'de yapılan nüfus sayımına göre bölgede mültecilerle birlikte 4.5 milyon insan yaşamaktadır. Rojava halkının çoğunluğu Kürtlerden oluşmaktadır. Cezire Kantonu'nda az sayıda Arap yerleşim yeri vardır. Süryaniler, Türkmenler, Çerkesler, Yezîdîler ve Ermeniler bölgedeki azınlık halklarındandır.³⁹⁴⁰⁴¹

Ekonomi

Hayvancılık, tarım ve petrol bölgenin ana gelir kaynağını oluşturmaktadır. Fırat Nehri ile iç içe olması sebebiyle bölge verimli topraklara, canlı ve kirletilmemiş bir doğaya sahiptir. Suriye'nin petrol yataklarının yüzde 90'ı bu bölgede bulunmaktadır. Yönetim ve ABD merkezli Delta Crescent Energy LLC adlı şirket arasında imzalanan anlaşmaya göre petrol çıkarılmaktadır.⁴²

Mevcut durumda bölgedeki kuyulardan günde ortalama 150 bin varil petrol üretilir. DSG’nin kontrolündeki Rakka ve Deyrizor’da ise El Omer, El Temek ve Koniko sahaları günde 400 bin varil petrol üretebilecek kapasiteye sahiptir.

Bazı araştırmaların sonuçlarına göre, DSG’nin kontrol ettiği bölgelerdeki petrolün günlük geliri (varili 30 dolardan) 10 milyon dolardır.⁴³

Eğitim

Kamışlı'da Rojava Üniversitesi faaliyet göstermektedir. Üniversite'de tıp, mühendislik, kimya, tarımcılık gibi 11 adet fakülte bulunmaktadır. Eğitim dili Kürtçe ve Arapça'dır. Suriye merkezi hükümeti ile müfredatlar üzerinde devam eden anlaşmazlıklar ve müzakereler vardır..

Kültür

Rojava'nın kültürü Mezopotamya kültürü, İslam dini ve geleneksel Arap ve Kürt kültürü etrafında biçimlenmiştir. Buna karşın Rojava çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir. İslam etkisi Arap ve Kürt kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir.

Din

Kuzey ve Doğu Suriye'deki Kürt ve Arapların çoğu İslam'ın Sünnî mezhebine bağlıyken, Süryaniler genellikle Süryani Ortodoks, Keldani Katolik, Süryani Katolik veya Doğu Asur Kilisesi'ne bağlılardır. Yezidilik gibi başka inançlara mensup olanlar da vardır. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve bölgedeki hakim PYD partisi laiktir.⁴⁴⁴⁵

Kantonlar Ve Şehirler

Suriye Kürdistanı, 2014 Anayasası'nın 8. maddesine göre Rojava Otonomu içerisinde bulundan tüm kantonlar yerel özyönetim prensibi üzerine kuruludur. Kantonlar özgürce kendi temsilcilerini ve temsili organlarını seçme hakkına sahiptir.⁴⁶ Ama bazılarına göre iktidar PYD'de ve çok merkezlidir.⁴⁷

Yönetimin elinde bulunan şehir ve kasabalar şunlardır;

• Kamışlı
• Rakka
• Münbiç
• Haseki
• Tabka
• Kobani
• Amude
• Bağuz
• Derük
• Tel Rıfat
• Şehba
• Cinderes
• Başköy

Rojava Kantonları		Resmi adı	Başbakanlar	Başbakan yardımcıları	Hükûmet
	Afrin Kantonu	Arapça: مقاطعة عفرين Kürtçe: Kantona Efrine	Hevi İbrahim	Remzi Şehmuz Ebdil Hemid Mistefa		TEV-DEM
	Cezire Kantonu	Arapça: مقاطعة الجزيرة Kürtçe: Kantona Cizîrê Süryanice: ܟܢܛܢ ܓܨܪܛܐ	Akram Hesso	Elizabet Gavriye Hüyein Taza El Azam		TEV-DEM
	Kobani Kantonu	Arapça: قاطعة كوباني Kürtçe: Kantona Kobaniyê	Enver Muslim	Berivan Hesen Halit Birgil		TEV-DEM
	Şahba mıntıkası	Arapça: مناطق الشهباء Kürtçe: Herema Şehba	İsmail Musa	Mohammed Ahmed Haddro Ayman el-Hafez		TWDS
	Konfederasyon	Arapça: المجلس الإتحادي Kürtçe: Konseya Federal	Hediye Yousef Mansur Selum	-		TEV-DEM

Ayrıca bakınız

• Suriye Kürdistanı
• Kürdistan Bölgesel Yönetimi

Kaynakça

Orijinal kaynak: kuzey ve doğu suriye özerk yönetimi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩

11. Suriyeli Kürtler federasyon ilan etti, Şam 'tanımıyoruz' dedi , BBC Türkçe, 17 Mart 2016. ↩

12. ↩
13. ↩

14. Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, (2014), by Ofra Bengio, University of Texas Press ↩

15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩
20. ↩
21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩

25. Ajansa Nûçeyan a Hawar | url = http://hawarnews.com/en/haber/final-statement-of-autonomous-administration-of-north-east-syria-h3608.html | alıntı = Autonomous Administration of North East Syria | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190319012446/http://hawarnews.com/en/haber/final-statement-of-autonomous-administration-of-north-east-syria-h3608.html | arşivtarihi = 19 Mart 2019 | erişimtarihi = 17 Ekim 2019 | ölüurl = evet }} ↩

26. Ajansa Nûçeyan a Hawar | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190319082930/http://hawarnews.com/en/haber/amina-omar-autonomous-administration-its-purpose-to-serve-people-consolidation-of-administrations--h3599.html | arşivtarihi = 19 Mart 2019 | erişimtarihi = 17 Ekim 2019 | ölüurl = evet }} ↩

27. ↩
28. ↩

29. Suriye’de PKK’yı meşru savunma gücü ilan ettiler, Hürriyet, 23 Temmuz 2012. ↩

30. ↩
31. ↩
32. ↩
33. ↩
34. ↩
35. ↩
36. ↩
37. ↩
38. ↩

39. Reuters | erişimtarihi = 26 Nisan 2021 | tarih = 19 Ağustos 2017 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170819060524/http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-yazidi-idUSKBN1950M2 | arşivtarihi = 19 Ağustos 2017 | ölüurl = }} ↩

40. ↩
41. ↩
42. ↩
43. ↩
44. ↩
45. ↩
46. ↩
47. ↩

Kategoriler